ماساژ، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های طبیعی برای کاهش استرس، رفع خستگی و بهبود سلامت جسم و روان است. در سال‌های اخیر، پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که تأثیر ماساژ تنها به آرامش سطحی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند سطح هورمون‌های مهمی مانند کورتیزول و اندورفین را در بدن تغییر دهد. این دو هورمون نقش کلیدی در احساس استرس و شادی انسان دارند.
در این مقاله به بررسی علمی اثر ماساژ بر کاهش کورتیزول (هورمون استرس) و افزایش اندورفین (هورمون شادی) می‌پردازیم و نگاهی به پژوهش‌ها، مکانیسم‌ها و فواید این تغییرات خواهیم داشت.
هورمون کورتیزول چیست و چرا مهم است؟
کورتیزول، هورمونی است که توسط غده فوق کلیوی (آدرنال) ترشح می‌شود و نقش مهمی در واکنش بدن به استرس دارد. وقتی فرد دچار اضطراب یا فشار روانی می‌شود، بدن برای مقابله با آن، کورتیزول بیشتری تولید می‌کند.
مقدار زیاد و طولانی‌مدت کورتیزول می‌تواند باعث مشکلاتی مانند:
- افزایش فشار خون
- تضعیف سیستم ایمنی
- بی‌خوابی و اضطراب
- افزایش وزن به‌ویژه در ناحیه شکم
- کاهش انرژی و تمرکز
بنابراین، کنترل و کاهش سطح کورتیزول یکی از کلیدهای اصلی برای حفظ سلامت و آرامش است.
۷ تکنیک ماساژ برای کاهش استرس و اضطراب در خانه
اندورفین چیست و چگونه عمل می‌کند؟
اندورفین‌ها گروهی از پپتیدهای طبیعی مغز هستند که عملکردی شبیه به مورفین دارند. آن‌ها به گیرنده‌های خاصی در مغز متصل می‌شوند و باعث احساس لذت، آرامش و تسکین درد می‌گردند. به همین دلیل اندورفین‌ها به‌عنوان «هورمون شادی» شناخته می‌شوند.
فعالیت‌هایی مانند ورزش، خنده، ارتباط عاطفی مثبت و البته ماساژ باعث ترشح اندورفین می‌شوند. افزایش این هورمون‌ها باعث کاهش استرس، تقویت خلق‌وخو و بهبود کیفیت خواب می‌گردد.
چگونه ماساژ بر کورتیزول و اندورفین تأثیر می‌گذارد؟
۱. اثر فیزیولوژیکی ماساژ
ماساژ با تحریک گیرنده‌های لمسی پوست، سیگنال‌هایی آرام‌بخش به سیستم عصبی پاراسمپاتیک می‌فرستد. این سیستم مسئول آرام‌سازی بدن و کاهش پاسخ استرسی است. با فعال شدن آن:
- ضربان قلب کاهش می‌یابد
- تنفس عمیق‌تر می‌شود
- سطح کورتیزول در خون و بزاق پایین می‌آید
هم‌زمان، مغز سیگنال‌هایی دریافت می‌کند که باعث ترشح اندورفین، سروتونین و دوپامین می‌شوند — سه ماده‌ای که مستقیماً به احساس شادی و آرامش مربوط‌اند.
۲. پژوهش‌های علمی مرتبط
تحقیقات دانشگاه میامی (Touch Research Institute) نشان داده‌اند که فقط ۱۵ تا ۳۰ دقیقه ماساژ در روز می‌تواند سطح کورتیزول را تا ۳۰٪ کاهش دهد.
همچنین مطالعه‌ای در مجله Journal of Alternative and Complementary Medicine گزارش کرده است که پس از یک جلسه ماساژ سوئدی، میزان اندورفین خون به‌طور میانگین ۲۵٪ افزایش یافته است.
نتایج مشابهی در پژوهش‌های مربوط به ماساژ ورزشی، ماساژ تایلندی و ماساژ آروماتراپی نیز مشاهده شده است.
ماساژ پرفورمنس چیست؟ فواید ماساژ پرفورمنس
فواید کاهش کورتیزول و افزایش اندورفین در اثر ماساژ
کاهش کورتیزول و افزایش اندورفین می‌تواند پیامدهای مثبتی برای کل بدن داشته باشد:
- کاهش اضطراب و افسردگی
- بهبود کیفیت خواب و کاهش بی‌خوابی
- افزایش تمرکز و انرژی روزانه
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- تسکین دردهای عضلانی و سردردهای تنشی
- افزایش احساس رضایت از زندگی و روابط اجتماعی
بهترین انواع ماساژ برای تأثیر بر هورمون‌ها
همه ماساژها به یک اندازه بر هورمون‌ها تأثیر ندارند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ماساژهای زیر بیشترین تأثیر را دارند:
- ماساژ سوئدی: ملایم، ریتمیک و بسیار مؤثر در کاهش کورتیزول.
- ماساژ آروماتراپی: ترکیب لمس درمانی با روغن‌های اسانسی مانند اسطوخودوس یا یلانگ یلانگ.
- ماساژ تایلندی: بهبود گردش خون و آزادسازی انرژی‌های مسدود شده.
- ماساژ سنگ داغ: گرما باعث تحریک ترشح اندورفین و آرامش عمیق می‌شود.
چند نکته مهم برای بهره‌برداری بهتر از اثرات هورمونی ماساژ
- ماساژ را به‌صورت منظم (حداقل هفته‌ای یک بار) انجام دهید.
- در محیطی آرام، با موسیقی ملایم و رایحه مطبوع، اثر آرامش‌بخش افزایش می‌یابد.
- پس از ماساژ آب کافی بنوشید تا مواد زائد از بدن دفع شوند.
- اگر دچار اضطراب مزمن هستید، ماساژ را با تمرینات تنفس و مدیتیشن ترکیب کنید.
نتیجه‌گیری
ماساژ تنها یک تجربه لذت‌بخش نیست؛ بلکه یک ابزار علمی و مؤثر برای تنظیم هورمون‌های بدن است. کاهش هورمون کورتیزول باعث آرامش و سلامت بیشتر، و افزایش اندورفین موجب احساس شادی و رضایت درونی می‌شود.
بنابراین، انجام ماساژ منظم نه‌تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر تعادل روانی و کیفیت زندگی نیز تأثیر عمیق دارد.
اگر به دنبال راهی طبیعی برای کاهش استرس و افزایش انرژی مثبت هستید، ماساژ می‌تواند بهترین شروع باشد.
سالن تخصصی ماساژ مشهد را در صفحات اجتماعی دنبال کنید تا از آخرین اخبار ما مطلع شوید
